INTERVIEW FRIEDA MATTHYS EN RONNY WILLEMEN

14.000 euro vergokt in één dag? “Je zou nooit meer dan 1 procent van je loon mogen vergokken”

Door de smartphone heeft iedereen de facto een casino op zak. — © dpa/getty

“Onlinegokken is geëxplodeerd en dat is problematisch”, zeggen psychiater Frieda Matthys en hulpverlener Ronny Willemen. “Er is nood aan een nieuwe wetgeving en de gokindustrie moet daar niet aan meeschrijven.”

Veerle Beel

Via de website van OnlinePsyHulp (Gokhulp.be) liep op 1 januari een noodkreet binnen: iemand die op de laatste dag van het jaar 14.000 euro kwijtspeelde door online te gokken en vroeg of het mogelijk was om dat verlies te recupereren. Het is geen uitzondering, zegt therapeut Ronny Willemen. “Ieder van ons heeft een casino op zak, met een directe link naar zijn of haar bankrekening. En er staan feitelijk geen limieten op het verlies dat je per dag kunt lijden. Het is onverantwoord dat we dat als samenleving toelaten.”

Samen met psychiater Frieda Matthys, professor-emeritus aan de VUB, publiceerde hij zopas het boek Gokken is geen spel/Op weg naar herstel (uitg. Gompel & Svacina). Het is een gids voor mensen die hulp zoeken en een aanklacht tegen de miljardenindustrie van de gokbedrijven.

Meer dan 600.000 Belgen gokken af en toe online, 150.000 Belgen doen het elke dag. Hoe is het zover gekomen?

Frieda Matthys: “Sinds 2010 is onlinegokken legaal in ons land. Vooral gokken op sportwedstrijden is enorm toegenomen. Men gokt niet alleen op de uitslagen, maar ook tijdens de match: wie zal de volgende goal maken? Gokbedrijven suggereren dat je meer van de wedstrijd geniet als je erop gokt. Vooral jonge mensen zijn dat massaal beginnen te doen.”

Ronny Willemen: “Vroeger moest je naar een casino, een wedkantoor of een speelhal. Nu zijn ook de krantenwinkels wedkantoren geworden en heeft iedereen oneindig veel gokspelletjes op zijn smartphone of tablet. Er is ook een veranderde maatschappelijke factor: het is een uitwas van de consumptiemaatschappij te geloven dat het mogelijk is om op die manier schandalig rijk te worden.”

Matthys: “Ook de mainstreammedia doen eraan mee, door in het tv-nieuws aan te kondigen dat de pot van de Euromillions-trekking nog nooit zo groot is geweest. Terwijl de kans dat je die pot wint, verwaarloosbaar is.”

Vanaf wanneer wordt gokken echt een probleem?

Matthys: “De gokbedrijven nemen nooit het woord ‘gokken’ in de mond. Zij spreken bewust alleen over ‘spelen’ – een woord dat wij liever niet gebruiken, want spelen is gezond en gokken is dat juist niet. Ze hebben het ook nooit over gokverslaafden, maar over ‘geëngageerde spelers’. Het is zeker niet onschuldig. Hoe directer de eventuele beloning, hoe groter de kans op verslaving. Vandaar dat onlinegokken risicovoller is dan een lotje kopen van de Nationale Loterij.”

U schrijft dat de gokbedrijven verslavingen in de hand werken. Hoe doen ze dat?

Willemen: “Gokkers vertellen vaak dat ze een paar keer gewonnen hebben, en dat zette aan om door te gaan. Er worden verleidingstechnieken ingebouwd, zoals de bijna-win-ervaring: je moet drie gelijke symbolen hebben, en je krijgt er twee en het derde is half zichtbaar. Of men suggereert beïnvloeding door in het casino boven de roulettetafel een lichtbak te hangen met daarop de laatst gevallen nummers. Alsof die kans bieden op een voorspelling. Dat is natuurlijk niet zo. Er is elke keer opnieuw, bij elke gooi, één kans op 36. Hoe meer verschillende manieren waarop gokkers bekrachtigd worden, hoe spannender, en dus ook hoe hoger de kans op verslaving.”

Matthys: “Ook wie de eerste keren een hoger bedrag wint, loopt meer risico op verslaving, omdat je dat succes wilt herhalen. Wie verliest, wil het verlies goedmaken … Zo blijven gokverslaafden bezig. Zodra ze jouw mailadres hebben, laten ze je niet meer los! Mensen worden zelfs opgebeld als ze een tijdje niet ingelogd hebben en krijgen een bonus aangeboden om opnieuw te spelen, zelfs als ze geen geld meer hebben. Dat is bijna misdadig.”

De wet op onlinegokken is aan herziening toe, zegt u. Gokkers moeten beter beschermd worden. Is het mogelijk om verantwoord te gokken?

Matthys: “De gokindustrie wil ons graag laten geloven dat gokken normaal is en dat je het moet doen om erbij te horen. Zoals de alcohollobby in het verleden aandrong op verantwoord drinken. Ook in de aanloop naar de wet uit 2010 hebben de gokbedrijven sterk gelobbyd. Wij dringen aan op een betere wetgeving, en de gokindustrie moet daar niet aan meeschrijven. Zij beweren dat zij gebruikers willen beschermen, maar het is een feit dat de relatief beperkte groep van problematische gokkers hun het gros van hun winst oplevert, en die winsten zijn enorm.”

Willemen: “Ons advies is om niet te gokken, zeker niet online en/of op de meest risicovolle gokproducten zoals slots. Maar als je het toch wilt doen, houd je dan aan de beperking dat je niet meer dan 1 procent van je inkomsten vergokt. Dat is erg weinig, maar uit onderzoek in andere landen weten we dat gokkers in de problemen raken zodra ze 5 tot 10 procent van hun inkomsten vergokken.’

Hoe schadelijk is dat?

Willemen: “Een gokprobleem kan bijzonder destructief zijn. Zelfs degenen die niet zwaar verslaafd zijn, spenderen er te veel tijd en geld aan, ten koste van hun eigen welzijn en gezondheid. Het geld dat ze vergokken, spenderen ze niet aan gezonde voeding of aan een bezoek aan de tandarts. Sociaal kwetsbare mensen gokken vaker, omdat ze hopen hun financiële problemen op te lossen, maar het omgekeerde is het geval. Gokken maakt arm.”

Matthys: “De effecten van alcohol of tabak zijn veel directer zichtbaar, en daardoor meer bespreekbaar. Een gokker kan zijn verslaving langer verbergen, waardoor hij geïsoleerd raakt en niet om hulp durft te vragen. Het is een breed maatschappelijk probleem.”

Wat verwacht u van een nieuwe wet over onlinegokken?

Matthys: “De vorige wet is bricolage geweest en de tekst was zwaar beïnvloed door de gokindustrie. Het voornemen voor een nieuwe wet staat nu in het regeerakkoord, dus wij hopen dat het beleid er nog werk van maakt. We hopen elke inmenging van de industrie te kunnen uitsluiten.”

Frieda Matthys: ‘De gokindustrie wil ons graag laten geloven dat gokken normaal is en dat je het moet doen om erbij te horen.’

Willemen: “Er zijn veel te veel goksites, en veel te weinig limieten en regels. Bij privégokbedrijven is de standaardlimiet 200 euro per week, maar je kunt die makkelijk verhogen tot zelfs een miljoen euro. Onverantwoord. De Vivaldi-regering heeft al goede dingen gedaan, door gokreclame te verbieden op bushokjes en in openbare ruimte. Nu dit nog. En hopelijk maakt ook de volgende regering er werk van.”

Matthys: “Het verbod op de sportsponsoring gaat pas in vanaf 2028 met al een beperking vanaf 2025. Maar de gokbedrijven stapten gewoontegetrouw naar de Raad van State. Er staat voor hen duidelijk veel op het spel. Een goed wetsvoorstel van Kamerlid Stefaan Van Hecke (Groen) om meer beveiliging in te bouwen, zoals een algemene leeftijdsgrens, inzetlimieten en een verbod op bonussen, wordt momenteel besproken. Sommige politici liggen ook hier weer dwars.”

Voor info of hulp: www.gokhulp.be of druglijn.be